Jongeren enthousiast maken voor ons vak én enthousiast houden; een uitdaging voor onze branche.

Het gaat om het uitdragen van onze passie in een tijd waar er alleen maar meer cliënten bij komen, en waar steeds duidelijkere arbeidsmarkttekorten zijn. Aan tafel drie vakgenoten, twee zelfstandig ondernemers, een zoon die in de voetsporen van zijn vader treedt én een bonusdochter die juist niet voor het vak kiest. We troffen elkaar op een avond in mei vanuit Broek op Langedijk, Roosendaal en Utrecht in Boskoop. Lees mee alsof u zelf aan tafel zat.

Earline: Wat betekent passie voor je vak voor jullie persoonlijk?
Demelza Er was laatst bij Mels Hoorbeleving een jonge klant die zei: ‘Wat ik nou zo heerlijk vind, je ziet dat je passie voor je vak hebt. Je lacht en je vertelt enthousiast’. Ik leg graag alles uit aan de hand van het ‘grote oor’ dat ik op het bureau in de aanpaskamer heb staan. Ook gebruik ik standaard de video-otoscoop zodat een klant mee kan kijken. Zo maak ik het vak luchtig. Geen trucje, gewoon ik.
Michael Wij zijn West-Friezen, niet van de poeha. Ik ga het ook niet mooier maken dan het is. Slechthorendheid is gewoon vervelend, maar wij brengen het bij Broekerhoren duidelijk. Klanten waarderen dat. Ik geef graag uitleg en neem daar ook de tijd voor. Ik presenteer meestal het complete plaatje wat wij doen.

Earline: Wat was het moment voor jullie beiden dat je besloot zelfstandig ondernemer te worden?
Michael Ik ben in de coronatijd gestart vanuit mijn werk als productmanager bij een ketenbedrijf. Mijn drijfveer was en is nog steeds om ertoe te doen, echt iets te betekenen voor slechthorenden en waardering te krijgen van klanten.
Demelza Ik ben nog maar net zelfstandig gestart en werkte bij een ketenbedrijf en daarna bij Optitrade Retailgroep. Ik miste het vooral om zelf de vloer op te gaan, zelf de aanpassingen te doen, zelf de blikken in de ogen van klanten te zien en zelf de dankbaarheid te krijgen. En ja, we hebben te weinig audiciens dus ik dacht: ik waag de stap.
Maud Ik ben door Demelza met het vak in aanraking gekomen, maar wist eerst helemaal niet wat het inhield. Ik dacht dat het iets met een tandarts te maken had. Ik ben 15 jaar en zit op het vmbo, richting Zorg & Welzijn.
Demelza Daar zijn ook raakvlakken met het vak audicien; zorg gecombineerd met retail, techniek, communicatie…
Maud Ik wil verzorgende worden en daarna de verpleging in. Daar zijn ook tekorten aan mensen. Het vak audicien spreekt me minder aan, omdat ik er ook niet eerder mee bekend was.

Michael Dat zegt al genoeg, dat je nog nooit van het vak ‘audicien’ gehoord had. Terwijl je waarschijnlijk wel meteen weet wat een opticien doet. Dat verschil in bekendheid is groot.
Chris Ik zit nu in hetzelfde vak als mijn vader en opa, maar werd pas getriggerd op een carrièrebeurs. Ik had er serieus nooit bij stilgestaan dat audicien iets voor mij is. Nu volg ik de opleiding aan de DHTA in Utrecht en is Broekerhoren mijn leerplek. Ik werkte eerst bij mijn vader in de administratie. Daarna mocht ik vooral filtertjes vervangen en meekijken bij een screening. Hoe meer je kan, hoe waardevoller je je voor een bedrijf voelt. Zo bouw ik het langzaam op. Klanten vragen logischerwijs naar mijn vader, maar soms kan ik al een probleem oplossen. ‘U kunt wachten, maar ik kan het ook voor u doen’.

Michael Een herhaling die ik ook bij mijn leermeester had. ‘Is meneer zelf er niet?’ was regelmatig een vraag. Dan zei ik met een lach: ‘Wees blij, want nu treft u mij’. En dan zette ik nog een stapje harder voor die klant. Dat speelse heeft Chris ook en ik geef dingen graag uit handen aan hem. We streven hetzelfde na: klanttevredenheid en een fijne werkomgeving. Ik respecteer Chris omdat hij jonger is, af en toe moet uitslapen et cetera. En ja, ik hoor mijn eigen grapjes terug in de aanpaskamer. Binnenkort gaat Chris onder andere bij Demelza een kijkje in de keuken nemen. Je hoeft hem het vak niet meer te leren, maar bij andere audiciens meelopen maakt hem rijper. Dat gun ik hem ook.

Earline: Chris, hoe is de samenstelling van de klas?
Chris Ik ben 20 jaar en zit met best veel oudere mensen in een klas, variërend van 29 jaar tot een oma met kleinkinderen. Ik mis soms wel de leeftijdsgenoten. Die had ik, maar zij haakte af omdat ze het niet naar haar zin had bij het leerbedrijf. Ik houd van structuur, ga één keer in de twee weken naar school. Het kan sneller, maar ik ben geen ‘man van de boeken’. Binnen anderhalf jaar ben ik StAr-geregistreerd. Ik vind het wel jammer dat er geen vervolg is naar het hbo.
Michael We mogen blij zijn met de mbo’ers die de opleiding voltooien. Ik pleit wel voor meer gradaties in het beroep, zoals bijvoorbeeld een Audicien-Plus die bijvoorbeeld het oortoilet tegen vergoeding aanbiedt.
Chris Ik moet vaak uitleggen wat een audicien is. Mensen denken dat ik iets met geluidswagens doe.

Maud Eigenlijk gek dat je wel weet wat een opticien is, maar niet wat een audicien doet. Je komt er ook niet mee in aanraking. Ik draag een bril, maar ga niet met mijn opa mee naar de audicien. Er komen wel eens mensen uit de praktijk langs voor een gastles op het vmbo, maar nooit een audicien.
Michael Het is goed om jongeren op scholen al te laten kennismaken met gehoorzorg. Laat het onderdeel zijn van de les. We moeten zelf ambassadeur zijn, dus een praktijkles oppakken.
Chris Veel klasgenoten zijn zelf slechthorend of hebben een ouder in het vak. De instroom komt regelmatig uit familie of omscholing, vaak uit de optiek.

Earline: Draagt een campagne als Maak Geluid bij aan meer bekendheid?
Michael Zeker als het gaat om preventie: veel jonge mensen gaan naar festivals en kunnen starten met gehoorbescherming. Daar begint misschien al een stukje bewustwording van het vak audicien.
Chris Ik heb nog niets van die campagne gezien.
Maud Ik denk bij ‘Maak Geluid’ eerder aan muziek maken. Jongeren houden van ‘kort en krachtig’, dus bundel de belangrijke info die je moet weten.
Demelza Ja, audicien is retail, de nieuwste technologieën, AI, noem maar op. Jongeren zitten vooral op TikTok, Snapchat en Instagram. We moeten de passie zelf uitstralen, want hoe krijgen we anders jongeren enthousiast voor het vak?
Chris En daarna, als ze enthousiast zijn, is het ook van groot belang dat je een leuk leerbedrijf hebt. Zoals gezegd: ik keek eerst een paar keer mee en mocht daarna zelf een klant onder begeleiding helpen; dan houd je motivatie doordat je doet wat je leuk vindt. Het gaat om een goede balans. Een leermaatje van de opleiding mocht één keer per week meekijken in de winkel en zat alleen maar achter de computer theorie te leren. Zij is helaas afgehaakt.

Demelza Audicien is een ambacht. Het is ook nippeltjes en oorstukjes slijpen, boringen doen. Houd het vak breed, dus niet alleen hoortoestellen aanpassen en klaar.
Michael Niet voor de mainstream gaan, maar ook als het complex wordt iemand doorverwijzen naar een audiologisch centrum. Samenwerken, maar ook opleiden. Chris is straks gediplomeerd audicien, maar dat maakt hem nog geen audicien met ervaring. Vergelijk het met een rijbewijs; dan kun je nog niet goed rijden en anticiperen in het verkeer. Hij moet na de opleiding nog echt veel vlieguren maken om audicien te worden. Zelfs terwijl hij de uitgebreide opleiding doet en niet al binnen één jaar als volwaardig audicien wordt ingezet zoals nu ook gebeurt.
Chris Ik ben het hiermee eens, maar merk tegelijkertijd dat ik als leerling-audicien niet als volwaardig audicien word gezien in de branche. Ik ben wel naar het AuDidakt Audicienscongres geweest, maar word niet als student uitgenodigd om aan te haken tijdens interessante lezingen. En als ik er wel ben, dan ben ik een van de weinigen die geen grijs haar heeft.

Maud Ik word niet enthousiaster voor het vak als ik dit hoor.
Chris Gelukkig mag ik mee met het Oticon Summercamp in augustus, waar ik jonge audiciens uit andere landen ga ontmoeten. Daar kijk ik erg naar uit.
Demelza We moeten als branche een verjongingsslag maken. Jonge audiciens zijn waardevolle ambassadeurs voor ons vak.
Michael Onze passie goed kunnen uitoefenen, ligt ook in de ruimte en tijd die we zelf kunnen indelen.
Demelza Je moet het leuk maken voor jezelf, maar soms kan dat niet en dan voelen mensen zich aan banden gelegd.
Chris Dat merk je ook door de toename van protocollen en regels.
Michael Dit hoor je op de pabo ook, waar de instroom op dit moment hoger is dan verwacht door met name zij-instromers. Dus we kunnen wel gaan sikkeneuren hoe het vroeger allemaal was, maar je kunt ook de boel omdraaien en slim met contracten en bepaalde regels omgaan. Ik denk wel dat er veel audiciens zijn die door de regels en protocollen niet meer hun passie uitstralen.

Demelza Als je een leerbedrijf zoekt, dan zie je bij Makker veel toffe jonge medewerkers. Ik begrijp wel dat je daar graag wil werken. Let’s face it: de gemiddelde zelfstandige audicien is meestal een oudere man. En daar moet je als ‘jonkie’ stage gaan lopen.
Chris Je zoekt toch een leerbedrijf dat het leuk maakt. Het is allemaal zo serieus.
Demelza Daarom houden Michael en ik het dus graag luchtig. Als je zelf al drie keer zucht bij het invullen van het hoorprotocol, dan maak je een leerling niet echt enthousiast.
Maud En breng meer jonge mensen in het vak bij elkaar.
Chris Zeker, ik ontmoette laatst Albert Kuiper uit Harlingen (zie ‘Audicien aan het woord’ op pag. 12). Dan kun je sparren en word je vanzelf enthousiast.
Michael Netwerken is zo belangrijk. Elkaar helpen als audicien en als zelfstandig ondernemer. Daarmee ga je vanzelf een niveau hoger.
Demelza Vroeger zaten we met dezelfde leeftijdsgenoten in een klas en nog steeds komen we elkaar nog regelmatig tegen omdat we vrijwel allemaal nog in de branche werken. Nu de klassen veel meer versnipperd zijn qua leeftijd, versnipperen ook je contacten later. Ik pleit voor een bijeenkomst voor jongeren van 20 tot 25 jaar, die we gaan volgen.

Earline: Daar willen wij zeker ook aan meewerken! Dus hierbij de oproep, mede namens Demelza: Ben jij de audicien met flair tussen de 20 en 25 jaar die we zoeken? Stuur een mail naar [email protected].