Win jij straks ‘Het Geluid’?

De meest mensen kennen het wel: ‘Het geluid’, het populaire radiospelletje waarbij je een geluidsfragment moet raden. Het lastige is dat het altijd alledaagse handelingen zijn. Zo leverde het raden van een plant in een bloempot schuiven een paar jaar geleden een halve ton op. En onlangs won iemand ruim 40 duizend euro door het geluid van een muizenvalletje zetten te raden. Olav Wagenaar, klinisch neuropsycholoog en audiopsycholoog, legt uit wat het raden van het juiste geluid zo moeilijk maakt.

Waarom zo lastig?

Olav: “Ik doe altijd enthousiast mee aan dit spel, want het lijkt zo simpel. Toch blijkt het lastig om een geluid te herkennen, vooral door twee factoren. Ten eerste is het geluid extreem gedetailleerd opgenomen met professionele apparatuur, wat anders klinkt dan hoe wij het normaal horen. Ten tweede verschilt dit detailniveau vaak van hoe het geluid in ons geheugen zit, want in dit spel moet je juist op je geheugen vertrouwen.
Onze hersenen verwerken geluid eerst op basis van patroonherkenning voor spraak en oriëntatie. Daarna bepaalt de hersenschors, via aandacht, geheugen en emotie, hoe we op een geluid reageren. Geluiden die als onbelangrijk worden ervaren, blijven niet in ons geheugen hangen. Alleen als een geluid aandacht krijgt en herhaald wordt, kan het in het langetermijngeheugen worden opgeslagen. Maar dit gebeurt alleen als het geluid ooit als betekenisvol of emotioneel relevant is ervaren.

Persoonlijke en emotionele betekenis

Een geluid wordt onthouden door de betekenis die eraan wordt gekoppeld, een proces dat we associatief leren noemen. Dit principe verklaart ook waarom tinnitus zo ingrijpend kan zijn: zodra het geluid als een bedreiging wordt ervaren, blijft het in het geheugen hangen. Behandeling moet zich daarom richten op de emotionele ervaring en niet op het geluid zelf, bijvoorbeeld door te bespreken wat tinnitus voor iemand betekent. Ook bij ‘Het Geluid’ speelt dit een rol. Om een geluid correct te herkennen, moet je het niet alleen vaker gehoord hebben, maar het moet ook persoonlijke en emotionele betekenis hebben gehad. De winnaar van 40 duizend euro zal waarschijnlijk een sterke associatie met muizen en muizenvallen hebben gehad, bijvoorbeeld door een nare ervaring of een sterke emotie zoals opluchting”.

Het Geluid winnen?

Hoe kun je zelf winnen bij ‘Het Geluid’? Naast een scherp gehoor moet je vooral aandacht besteden aan alledaagse handelingen. Hierbij kun je inspiratie halen uit de Benedictijnen, die alles wat ze doen – van koken tot schoonmaken – met volledige focus en toewijding uitvoeren. Door zulke intense aandacht kun je elk geluid als betekenisvol gaan herkennen. Met die leefstijl heb je niet alleen een grotere kans om het juiste geluid te raden, maar verdien je de prijs ook écht…